Inwerkingtreding BBNJ-verdrag 2026, Nederlandse wetgeving in de maak

Sinds 19 september 2025 is de BBNJ-overeenkomst (Biodiversity Beyond National Jurisdiction), ook bekend als het Verdrag van de Volle Zee, door zestig landen geratificeerd. Daarmee is de vereiste drempel bereikt en treedt het verdrag op 17 januari 2026, 120 dagen later, in werking. De BBNJ-overeenkomst, aangenomen in het kader van het VN-Zeerechtverdrag (UNCLOS), heeft als doel de bescherming en het duurzaam gebruik van mariene biodiversiteit in de internationale wateren. Het geografische toepassingsgebied van de BBNJ-overeenkomst omvat (deze pagina biedt een overzicht van de verschillende zeegebieden): a) alle delen van de zee die niet behoren tot de exclusieve economische zone (EEZ), de territoriale zee of de binnenwateren van een Staat, of de archipelwateren van een archipelstaat ("de volle zee"); en b) de zee- en oceaanbodem en de ondergrond ervan voorbij de grenzen van de nationale rechtsmacht ("het Gebied"). De nog grotendeels genetische diversiteit in de internationale wateren geniet groeiende wetenschappelijke en commerciële interesse.

Een belangrijk thema binnen de BBNJ-overeenkomst is de eerlijke en rechtvaardige deling van baten uit het gebruik van mariene genetische bronnen (marine genetic resources, MGR) en de daarmee verbonden digitale sequentie-informatie (digital sequence information, DSI). In een eerder artikel op deze website (‘ABS en mariene biodiversiteit buiten nationale rechtsmacht’, 05-09-2023) kwamen al onderdelen hiervan aan bod, zoals het toepassingsgebied van het verdrag, monetaire en niet-monetaire batendeling, en de verplichting om activiteiten te melden via een internationaal Clearing-House.

Nederland heeft de BBNJ-overeenkomst wel ondertekend, maar nog niet geratificeerd. De Tweede Kamer werd in juli 2025 geïnformeerd over de stand van zaken. Het wetgevingsproces wordt gecoördineerd door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, samen met de ministeries van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, en het ministerie Buitenlandse Zaken. De overheid streeft naar een effectieve, transparante en uitvoerbare implementatiewet, die mogelijk gevolgen heeft voor onderzoekers die gebruikmaken van mariene genetische bronnen. Het ABS Focal Point zal stakeholders op de hoogte stellen van deze regelgeving.